NASA/ESA/CSA svemirski teleskop James Webb otkrio je dosad neviđene detalje u srcu Magline Leptir (NGC 6302) – jedne od najpoznatijih planetarnih maglina naše galaksije.
Maglina Leptir, udaljena oko 3400 svetlosnih godina u sazvežđu Škorpija, već decenijama intrigira astronome. Hablov teleskop je ranije snimio njen upečatljiv oblik, ali sada je Veb, zahvaljujući svojoj izuzetnoj infracrvenoj osetljivosti, omogućio dublji pogled u samu unutrašnjost ove kosmičke lepote.
Planetarne magline nastaju kada zvezde slične Suncu, pri kraju života, odbace svoje spoljašnje slojeve. Naziv je pogrešan – one nemaju veze sa planetama, već je ostao iz vremena kada su davnim astronomima ličile na diskove slične planetama.
Maglina Leptir je bipolarna maglina: dva velika „krila“ šire se u suprotnim pravcima, dok tamni pojas gasa i prašine formira „telo leptira“. Upravo taj prstenasti torus skriva centralnu zvezdu, koja je ekstremno vrela – sa temperaturom od čak 220 000 K, što je čini jednom od najtoplijih poznatih zvezda u ovakvim maglinama.
Vebovi instrumenti, u kombinaciji sa podacima iz radio-opservatorije ALMA, otkrili su:
- skoro 200 različitih spektralnih linija, koje otkrivaju složene hemijske strukture magline;
- kristale silicijum-dioksida (kvarc) i prašinu koja je rasla milionima godina;
- snažne mlazove gasa bogate gvožđem i niklom, koji se probijaju iz jezgra;
- prisustvo policikličnih aromatičnih ugljovodonika (PAHs) – molekula sličnih onima koje na Zemlji nalazimo u dimu logorske vatre ili izduvnim gasovima.
Njihovo otkriće u ovoj kisikom bogatoj maglini može biti prvi dokaz nastanka ovih složenih molekula u takvim uslovima.
Otkrića su objavljena u prestižnom časopisu Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Naučnici naglašavaju da Maglina Leptir i dalje krije mnoge tajne, ali da sada imamo jasniji uvid u to kako zvezde slične Suncu završavaju svoj život – ostavljajući za sobom zadivljujuće kosmičke pejzaže.
Photo: Kevin M. Gill
