U najnovijem istraživanju koje je sprovela međunarodna grupa astronoma, otkriven je ogroman ostatak supernove u Velikom Magelanovom oblaku — i simbolično je nazvan „Veliki“, upravo zbog značajnog učešća srpskih istraživača u ovom naučnom poduhvatu.
Otkrivanje džinovskog ostatka supernove
Ostatak supernove poznat kao SNR J0450.4−7050 do sada je bio poznat kao veliki, ali nova višetalasna posmatranja pomoću radio-teleskopa ASKAP (Australija) i MeerKAT (Južna Afrika), kao i niza drugih opservatorija, otkrila su da je on još veći nego što se mislilo — proteže se čak 489 x 264 svetlosne godine.
To ga čini najvećim poznatim ostankom supernove u Velikom Magelanovom oblaku (LMC), što su autori odlučili da naglase davanjem nadimka — i to na srpskom jeziku: „Veliki“.
Srpski naučnici među autorima
Iza ovog otkrića stoji tim astronoma na čijem su čelu istraživači sa Western Sydney University, ali među autorima se nalaze i istaknuti srpski astronomi:
- Prof. dr Miroslav D. Filipović, Western Sydney University
- Prof. dr Bojan Arbutina, Univerzitet u Beogradu, Matematički fakultet
- Prof. dr Dejan Urošević, Univerzitet u Beogradu, Matematički fakultet
Njihovo višedecenijsko iskustvo u oblasti radio astronomije i istraživanja ostataka supernova bilo je ključno za tumačenje podataka i definisanje osobenosti ovog objekta.
Zašto baš ime „Veliki“?
Iako naučnici iz celog sveta često daju simbolična imena objektima koje otkriju, u ovom slučaju je reč na srpskom jeziku odabrana kao omaž istraživačima koji dolaze iz Srbije i imaju važan doprinos u ovom projektu.
U moru naučnih termina na engleskom i latinskom, ovaj naziv se ističe svojom jednostavnošću i značenjem — baš kao i ostatak supernove koji opisuje.
Neobične osobine „Velikog“
- Ostatak je star oko 45.000 godina.
- Ima neuobičajeno visoku radio-osvetljenost.
- Pokazuje ravnu radio spektralnu krivu, što ukazuje da je u radiativnoj fazi evolucije.
- Uočen je i intenzivan Hα sjaj, što dodatno potvrđuje prisustvo snažnih radiativnih udarnih talasa.
Naučnici veruju da je ovo jedan od retkih primera ostatka supernove sa takvom kombinacijom osobina, što ga čini važnim za razumevanje kasnih faza razvoja ovih objekata.
foto: This observation from the NASA/ESA/CSA James Webb Space Telescope
