Više od sto godina astronomi su sumnjali da se u blizini Betelgeza – jedne od najsjajnijih i najpoznatijih zvezda na noćnom nebu – krije zvezdani saputnik. Sada je ta teorija konačno potvrđena: tim astrofizičara predvođen naučnikom NASA-e, Stivom Hauelom (Steve Howell), uspeo je direktno da snimi zvezdu “Siwarha”, prvu zabeleženu pratilju slavne crvene superdžinovske zvezde.
Zvezdana misterija rešena zahvaljujući zemlji – ne svemiru
Iako su prethodne potrage uglavnom vršene svemirskim teleskopima kako bi se izbeglo zamućenje koje uzrokuje Zemljina atmosfera, ključni pomak dogodio se na tlu. Koristeći Gemini North teleskop na Havajima i specijalnu visoko-rezolutivnu kameru NASA-e nazvanu ‘Alopeke, tim je uspeo da “probije” sjaj Betelgeza i prvi put jasno vidi njenog saputnika.
Napredna tehnologija spekl-imaginga omogućila je pravljenje hiljada kratkih ekspozicija, čime su naučnici uklonili uticaj atmosfere i “izronili” sliku blede, ali stvarne zvezde u orbiti oko Betelgeza – tačno tamo gde je nedavno predviđena pomoću analize arhivskih podataka dugih preko 100 godina.
Zašto je ovo otkriće važno?
Betelgez, crveni superdžin udaljen oko 650 svetlosnih godina od Zemlje, već decenijama intrigira astronome svojim nepravilnim promenama sjaja. Pronalazak saputnika sada nudi moguće objašnjenje: gravitaciona interakcija između zvezda može biti uzrok tih varijacija.
Naučnici su otkrivenom saputniku dali ime Siwarha, što na arapskom znači “njena narukvica” – prigodno ime za nebeski dragulj koji kruži oko “ruke al-Džauze”, kako glasi poreklo imena Betelgez.
Šta dalje?
Zvezda Siwarha će ponovo biti najbolje vidljiva tek novembra 2027. godine, kada će opet dostići svoju najveću udaljenost od Betelgeza. Do tada, naučnici će nastaviti da prate ovaj dvojni sistem kako bi otkrili više o njegovoj dinamici i eventualnom uticaju na druge crvene superdžinove.
Ovo otkriće takođe osvetljava potencijal zemaljskih teleskopa u eri kada svemirske opservatorije dominiraju naslovima – pokazuje da je kombinacija tehnologije, strpljenja i znanja i dalje najbolji alat za razumevanje svemira.
Our first image of Betelgeuse's companion star revealed ⭐
— NASA Ames (@NASAAmes) July 23, 2025
This is NASA's discovery of a close-orbiting star to Betelgeuse, the 10th brightest star in our night sky. A @nasaames scientist confirmed the century-old hypothesis by using one of the largest ground-based telescopes… pic.twitter.com/foFO0jQcJE
