Tri zemlje koje decenijama nisu imale svoje astronaute u svemiru – Indija, Poljska i Mađarska – u sredu 26. juna zvanično se vraćaju na svemirsku scenu. Njihovi astronauti poleću ka Međunarodnoj svemirskoj stanici (MSS) u okviru privatne misije Axiom Mission 4 (Ax-4), koju organizuje američka kompanija Axiom Space.
Letelica SpaceX Crew Dragon, u svojoj petoj i poslednjoj verziji, poletela je sa NASA-inog svemirskog centra Kenedi na Floridi u 2:31 po lokalnom vremenu (0631 GMT), na vrhu rakete Falcon 9. Planirano je da pristane uz MSS u četvrtak, 27. juna, oko 11:00 GMT, a posada će tamo boraviti do dve sedmice.
Ko su članovi posade?
Na ovom istorijskom letu nalaze se:
- Šubhansu Šukla iz Indije – prvi Indijac u svemiru još od 1984. godine;
- Slavomir Užnanski-Višnievski iz Poljske – inženjer i bivši kontrolor reaktora u CERN-u;
- Tibor Kapu iz Mađarske – prvi Mađar u svemiru posle 44 godine;
- Peggi Vitson, SAD – komandir misije i bivša NASA astronautkinja, koja sada radi za Axiom Space.
Za prvo troje astronauta ovo je prvi let, dok je Vitson već iskusna „veteranka“ u svemiru.
Više od simbolike: nacionalni ponos i naučni eksperimenti
Šukla, koji je govorio o tome kako sa sobom nosi „nade i snove milijardu srca“, simbolično predstavlja novi zamah indijskog svemirskog programa. Njegov razgovor sa premijerom Indije, najavljen tokom boravka na MSS, biće trenutak simbolične moći i promocije misije Gaganjan – prve indijske misije sa posadom, planirane za 2027.
Slične ambicije pokreću i Poljsku i Mađarsku. Mađarska je javno objavila da je platila 100 miliona dolara za svoje mesto u misiji, dok troškovi Indije i Poljske nisu poznati.
Tokom boravka na MSS, astronauti će sprovesti oko 60 eksperimenata – od proučavanja mikroalgi, preko klijanja biljaka, do istraživanja mikroskopskih organizama poznatih kao tardigrade, poznatih po neverovatnoj otpornosti na ekstremne uslove.
U senci političkih tenzija
Misija Ax-4 odvija se u trenutku kada je došlo do sukoba između bivšeg predsednika SAD Donalda Trampa i Ilona Maska, osnivača kompanije SpaceX. Iako je došlo do pretnji o prekidu saradnje, analitičari ocenjuju da su NASA i SpaceX previše povezani da bi došlo do stvarnog raskida.
Misija koristi novu Crew Dragon kapsulu, čime flota SpaceX-a sada ima pet aktivnih letelica, koje će tokom 2030-ih biti zamenjene letelicama nove generacije – Starship.
Na slici Slavomir Užnanski-Višnievski iz Poljske
